“Nēdırlands”: De nieuwe Nederlandse schrijfwijze

Nēdırlands is een alternatieve schrijfwijze voor de Nederlandse taal. Het probeert af te stappen van de Germaanse orthografie en ze te vervangen door een meer fonetische spelling.

• Doelen
• Alfabet
• Toetsenbord
• Analyse
• Lettertype
• → Woordenschat
• → Werkwoorden
• → Opbouw

Doelen

• (Relatief) eenvoudig in te geven met bestaande tools (bv. compose key) en redelijk gemakkelijk leesbaar door leken, zodat er een gemeenschap van initiële gebruikers kan ontstaan. Dit vereist gebruik van het Latijnse alfabet en gebruik van redelijk typische diakritische tekens.
• Meer fonetisch: Één letter staat voor één geluid:
  • Er worden tekens geïntroduceerd voor de geluiden die in het oude Nederlands met twee letters geschreven moeten worden: eu → ø, ui → q, ei/ij → ɛ, oe → u, ch → x, ng → ŋ, sh/sj → š, etc. Idem voor lange versies van klinkers: aa → ā, ee → ē, ie → ī, oo → ō, uu → ȳ.
  • Weg met spelling naar origine: Franse, Engelse, Latijnse, etc woorden worden gewoon fonetisch geschreven: kafē, kompȷūtır, ksilofōn, ortografī, etc.
  • Ook overblijfselen uit het Duits of oud-Nederlands worden verwijderd: NL:logisch → lōgis.
  • De rare schrijfwijze van het woordje “een” wordt gewoon “ın” of – als het als het getal 1 uitgesproken wordt – “ēn”.
  • Er wordt een verschil gemaakt tussen de lange en de korte versie van de NL:oe: u vs. ū.
• Niet overdreven fonetisch:
  • De woorddelen moeten zo weinig mogelijk anders worden enkel omdat het woord afgeleid wordt. D.i., het einde van een woord wordt met een stemhebbende medeklinker geschreven als deze in andere vormen zichtbaar zou worden, bv., web → web, woord → wōrd, wees → wēz, schrijf → sxrɛv, oog → ōg. Dit gebeurt in het oude Nederlands niet bij „v” en „z”: Deze worden daar altijd als „f” resp. „s” geschreven op het einde van een woord.
  • Idem voor samenstellingen: De delen worden gewoon aan elkaar geplakt (met eventuele tussenletters) en meerdere gelijke letters achter elkaar worden niet samengesmolten ofzo (bv. brukkawsen, miniinsekt, mēētır).
  • Werkwoorden worden vervoegd zoals in het standaard-Nederlands (incl. de dt-regels dus): İk lōp (lōpın), ȷɛ lōpt, ik word (worden), ȷɛ wordt, ik ben vırhqzd (vırhqzın), ik ben gıstopt (stopın), ik heb gıtest, ik testtı. Zie werkwoorden. Idem voor constructies zoals groottı (NL:grootte), brēdtı (NL:breedte), etc.
  • Aangezien de uitspraak van de korte versies van de letters „ē” en „ɛ” te verschillende zijn in de verschillende dialekten, worden er geen aparte letters gebruikt voor deze geluiden: In beide gevallen wordt een „e” gebruikt.
• Houdt rekening met de verschillen tussen Nederlands uit België en Nederlands uit Nederland, op een manier zodat de meeste woorden toch hetzelfde geschreven worden in beide varianten.
• Redelijk efficiënt schrijfbaar en leesbaar, zowel qua lengte als qua „complexiteit”.

Alfabet

• Letters die dezelfde uitspraak hebben in het oude en het nieuwe Nederlands, zijn in het groen gemarkeerd.
• Letters die een beide schrijfwijzen bestaan, maar in het nieuwe Nederlands een andere uitspraak hebben, zijn in het oranje gemarkeerd.
• Letters die niet bestaan in het oude Nederlands, maar wel gebruikt worden voor het schrijven van normale Nederlandse woorden (dus niet enkel voor het schrijven van leenwoorde-met-behoud-van-vreemde-uitspraak of voor het translitereren van andere talen), zijn in het paars gemarkeerd.
• Letters die enkel gebruikt worden voor leenwoorden of voor het translitereren van andere talen, zijn in het rood gemarkeerd.

Toetsenbord

Voorgestelde layout

Er is een speciale modus om andere talen (incl. het oude Nederlands) in te geven, waarbij de enige verschillen liggen in de toetsen die te maken hebben met de letters i/İ/ı/I/ȷ/J/j. TODO

Doelen

• Zowel het nieuwe als het oude Nederlands in kunnen geven op een redelijk efficiënte manier.
• Ervoor zorgen dat dingen die typisch op een typografisch incorrecte of lelijke manier ingegeven worden (bv. aanhalingstekens, speciale symbolen zoals °, §, →, ←, —, ­–, ², ³, etc.) gemakkelijker correct/mooi ingegeven kunnen worden.
• Zo veel mogelijk talen die m.b.v. het Latijnse alfabet geschreven worden, redelijk gemakkelijk in kunnen geven (bv. ondersteuning voor FR:çéèêàû, DE:äöüß, ES:ñ, LV:ķģļņč, LT:ėąęįų, PL:ćł, CS:íěřňů, NO:åæø, SH:đ, RO:ășț, TR:ğşı, etc).

Opmerkingen

• De symbolen aan de rechterkant van elke toets worden a.d.h.v. de AltGr-toets (die zowel als dode- als als shift-toets gebruikt kan worden) ingegeven, al dan niet in combinatie met de shift-toets.

Semantische lastigheden

Concepten

• Het is me niet altijd duidelijk of klinkers in woorden van Latijnse of Griekse origine lang of kort geschreven moeten worden: Bv. tipografī of tipōgrafī? Indien de keuze niet duidelijk is, is het misschien best om de korte versie voorkeur te geven om de woorden korter te houden en optisch iets meer te laten lijken op deze in het oude Nederlands?
• Er is geen manier om de Belgische en Nederlandse uitspraken van de verkleinvorm NL:tj (NĒ:tš in België maar NĒ:tȷ in (sommige delen van?) Nederland) op een gemeenschappelijke manier te schrijven. Niet zeker of dit belangrijk genoeg is om te fixen.

Zie woordenschat voor een lijst van woorden waarvan de spelling nog ter discussie staat (dat zijn diegenen die in het oranje gemarkeerd zijn).

Analyse: Vergelijking van de lengte en complexiteit van zinnen

Nederlands

Nederlands is een alternatieve schrijfwijze voor de Nederlandse taal. Het probeert af te stappen van de Germaanse orthografie en ze te vervangen door een meer fonetische spelling. Letters die dezelfde uitspraak hebben in het oude en het nieuwe Nederlands, zijn in het groen gemarkeerd. Letters die in beide schrijfwijzen bestaan, maar in het nieuwe Nederlands een andere uitspraak hebben, zijn in het oranje gemarkeerd. Letters die niet bestaan in het oude Nederlands, maar wel gebruikt worden voor het schrijven van normale Nederlandse woorden (dus niet enkel voor het schrijven van leenwoorden-met-behoud-van-vreemde-uitspraak of voor het translitereren van andere talen), zijn in het paars gemarkeerd. Letters die enkel gebruikt worden voor leenwoorden of voor het translitereren van andere talen, zijn in het rood gemarkeerd. Gerst is een graansoort. Ze stamt af van de wilde gerst, die nog steeds in het Midden-Oosten voorkomt. Beide soorten zijn diploïd. Gerst behoort net als overige granen tarwe, haver, rogge, gierst en rijst tot de grassenfamilie. Ontkiemende gerst (mout) is een belangrijke grondstof voor bier en whisky. In 1791 publiceerde Luigi Galvani zijn ontdekking van dierlijke elektriciteit, waaruit bleek dat zenuwcellen elektriciteit gebruiken om signalen door te geven aan onze spieren. De revalidatie begint daarom met een uitgebreid onderzoek door de revalidatiearts naar de stoornis en de gevolgen voor het functioneren van de patiënt. Een systeemongeval is een ongeval dat ontstaat in een complex systeem met sterke koppeling door een onverwachte interactie van meervoudige storingen die zich niet afspelen volgens een directe operationele volgorde. Er wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan naar kernfusie, vooral omdat de hierbij gebruikte grondstoffen (zware waterstof, of deuterium) in nagenoeg onbeperkte hoeveelheden uit zeewater kunnen worden gewonnen.

Nēdırlands

Nēdırlands is ın altırnatīvı sxrɛvwɛzı vōr dı Nēdırlandsı tāl. Hıt probērt af tı stapın van dı Germānsı ortografī en zı tı vırvaŋın dōr ın mēr fonētisı speliŋ. Letırs dī dızelvdı qtsprāk hebın in hıt awdı en hıt nīwı Nēdırlands, zɛn in hıt grūn gımarkērd. Letırs dī ın bɛdı sxrɛvwɛzın bıstān, mār in hıt nīwı Nēdırlands ın andırı qtsprāk hebın, zɛn in hıt oranȷı gımarkērd. Letırs dī nīt bıstān in hıt awdı Nēdırlands, mār wel gıbrqkt wordın vōr hıt sxrɛvın van normālı Nēdırlandsı wōrdın (dys nīt eŋkıl vōr hıt sxrɛvın van lēnwōrdın-met-bıhawd-van-vrēmdı-qtsprāk of vōr hıt transliterērın van andırı tālen), zɛn in hıt pārs gımarkērd. Letırs dī eŋkıl gıbrqkt wordın vōr lēnwōrdın of vōr hıt transliterērın van andırı tālın, zɛn in hıt rōd gımarkērd. Gerst is ın grānsōrt. Zı stamt af van dı wildı gerst, dī nog stēts in hıt Midın-Ōstın vōrkomt. Bɛdı sōrtın zɛn diploīd. Gerst bıhōrt net als ōvırıgı grānın tarwı, hāvır, rogı, gīrst en rɛst tot dı grasınfamilī. Ontkīmındı gerst (mawt) is ın bılaŋrɛkı grondstof vōr bīr en wiski. İn 1791 pyblisērdı Luwidži Galvāni zɛn ontdekiŋ van dīrlıkı elektricitɛt, wārqt blēk dat zēnuwselın elektricitɛt gıbrqkın om sinȷālın dōr tı gēvın ān onzı spīrın. Dı revalidācī bıgint dārom met ın qtgıbrɛd ondırzūk dōr dı revalidācīarts nār dı stōrnis en dı gıvolgın vōr hıt fynkcionērın van dı pacient. In sistēmongıval is ın ongıval dat ontstāt in ın kompleks sistēm met sterkı kopıliŋ dōr ın onvırwaxtı intıraksī van mērvawdıgı stōriŋın dī zix nīt afspēlın volgıns ın direktı opıracionēlı volgordı. Ir wordt al tīntalın ȷārın ondırzūk gıdān nār kernfȳzī, vōral omdat dı hīrbɛ gıbrqktı grondstofın (zwārı wātırstof, of døtēriym) in nāgınug onbıperktı hūvēlhēdın qt zēwātır kynın wordın gıwonın.

Nēdırlands (DİAK)

(Dit is een schrijfwijze die rekening probeert te houden met de extra benodigde diakritische tekens, door ze te verwijderen en te vervangen door een “ı” achter de corresponderende letter. Indien er in het Nēdırlands minder diakritische tekens nodig zijn (e.g., ȷ vs. j), wordt daar geen rekening mee gehouden, wat hopelijk ongeveer compenseert voor het feit dat de “ŋ” een gelijke complexiteit als de gewone “n” gegeven wordt.)

Neıdırlands is ın altırnatııvı sxrɛvwɛzı vōr dı Neıdırlandsı taıl. Hıt probeırt af tı stapın van dı Germaınsı ortografıı en zı tı vırvaŋın doır ın meır foneıtisı speliŋ. Letırs dıı dızelvdı qtsprāk hebın in hıt awdı en hıt nııwı Neıdırlands, zɛn in hıt gruın gımarkērd. Letırs dıı ın bɛdı sxrɛvwɛzın bıstaın, maır in hıt nııwı Neıdırlands ın andırı qtspraık hebın, zɛn in hıt oranȷı gımarkeırd. Letırs dıı nııt bıstaın in hıt awdı Neıdırlands, maır wel gıbrqkt wordın voır hıt sxrɛvın van normaılı Neıdırlandsı woırdın (dys nııt eŋkıl voır hıt sxrɛvın van leınwoırdın-met-bıhawd-van-vreımdı-qtspraık of voır hıt translitereırın van andırı taılen), zɛn in hıt paırs gımarkeırd. Letırs dıı eŋkıl gıbrqkt wordın voır leınwoırdın of voır hıt translitereırın van andırı taılın, zɛn in hıt roıd gımarkeırd. Gerst is ın graınsoırt. Zı stamt af van dı wildı gerst, dıı nog steıts in hıt Midın-Oıstın voırkomt. Bɛdı soırtın zɛn diploııd. Gerst bıhoırt net als oıvırıgı graının tarwı, haıvır, rogı, gıırst en rɛst tot dı grasınfamilıı. Ontkıımındı gerst (mawt) is ın bılaŋrɛkı grondstof voır bıır en wiski. Iın 1791 pybliseırdı Luwidzıi Galvaıni zɛn ontdekiŋ van dıırlıkı elektricitɛt, waırqt bleık dat zeınuwselın elektricitɛt gıbrqkın om sinȷaılın doır tı geıvın aın onzı spıırın. Dı revalidaıcıı bıgint daırom met ın qtgıbrɛd ondırzuık doır dı revalidaıcııarts naır dı stoırnis en dı gıvolgın voır hıt fynkcioneırın van dı pacient. In sisteımongıval is ın ongıval dat ontstaıt in ın kompleks sisteım met sterkı kopıliŋ doır ın onvırwaxtı intıraksī van meırvawdıgı stoıriŋın dıı zix nııt afspeılın volgıns ın direktı opıracioneılı volgordı. Ir wordt al tııntalın ȷaırın ondırzuık gıdaın naır kernfyızıı, voıral omdat dı hıırbɛ gıbrqktı grondstofın (zwaırı waıtırstof, of døteıriym) in naıgınug onbıperktı huıveılheıdın qt zeıwaıtır kynın wordın gıwonın.

Resultaat

Lettertype

TODO